Gürcistan ve İsrail-Fikret Ertan

Gürcistan ve İsrail

Sadece 5 gün süren 2008 Rus-Gürcü Savaşı’nda fazla bilinmeyen birkaç önemli konu ortaya çıkmıştı.

Bunlardan birisi de Gürcistan ile İsrail arasındaki ve pek çok ülkeyi kapsam ve derinlik olarak şaşkınlığa uğratan gizli askerî ilişkilerdi. Bunlar, İsrail’in Gürcistan’a sattığı keşif ve gözlem mahiyetli 40 kadar insansız hava aracı, LAR-160 tip roket bataryaları, zırhlı araçlar, çeşitli mühimmat ve cephaneyi ve diğerlerini kapsıyordu. Bu arada ayrıca İsrail özel kuvvetleri ve özel askerî danışmanların Gürcü ordusunu eğittikleri de ortaya çıkmış, Rusya buna büyük tepki göstermişti. Askerî ilişkiler özellikle Rusya’nın tepkisi yüzünden savaştan sonra büyük ölçüde kesilmiş, İsrail Rusya’yı kızdırıp karşısına almamak için bu konuda çok ihtiyatlı davranmaya başlamıştı. Herhalde bugün de İsrail aynı ihtiyatı gösteriyor.

Diğer yandan, askerî ilişkiler askıya alınmış olsa da iki ülke arasında diğer alanlardaki ilişkilerin devam ettiğine hiç şüphe yok; zira ilişkiler çok uzun bir tarihe ve geleneksel bağlara dayanıyor. Bunda da şüphesiz ana dinamik Gürcü Yahudileri. Bugün Gürcistan’da 10-15 bin civarında bir Yahudi topluluğu var. Bunlar başkent Tiflis, Batum ve Joseph Stalin’in doğup büyüdüğü Gori gibi şehirlerde yaşıyorlar.

Gürcü Yahudiler esasen 3 ana kaynaktan oluşan ilginç bir topluluk. Birinci kaynak, Babil’e, Buhtınnasr (Nabukadnazar) dönemine; ikinci kaynak Bizans dönemine ve son kaynak da 19. yy. Aşkenazi göçüne kadar gidiyor. Geçmiş asırlarda kölelik dönemi de yaşayan Gürcü Yahudileri bugün Gürcistan’da herhangi bir düşmanlıktan uzak oldukça rahat yaşıyorlar.

Gürcü Yahudiler pek çok kaynağa göre tarihin en eski Yahudi topluluklarından birisi. Babil sürgününden sonra dünyaya dağılan 10. kabile mensupları oldukları söylenir. Bu Yahudiler, liderlik vasıfları oldukça güçlü bir topluluktur da. Nitekim 1970’lerde Sovyetler Birliği’nde yaşayan Yahudilerin İsrail’e göçünün (Aliya) öncülüğünü yapan da bunlardır. Bugün bu Aliya neticesinde İsrail’de 125 bin kadar Gürcü Yahudi’si yaşamaktadır. Bu, esasen iki ülke arasındaki en güçlü bağdır.

Gürcü liderler hem bu bağ hem de diğer mülahazalarla İsrail ile çok yakın ilişkilere öteden beri çok önem vermişlerdir. Devlet Başkanı Saakaşvili, bu konuda son derece hassastır. Birkaç defa İsrail’e resmi ziyaret yapmış, bağları güçlü tutmaya çalışmıştır.

Aralarında siyasi çekişme ve hesaplaşma yaşanmasına rağmen Başbakan Bidzina İvanişvili de İsrail ile ilişkilerin mahiyeti ve güçlendirilmesi konusunda Saakaşvili’den aşağı kalmaz. O da ilişkileri daha da ileri götürmeyi bir hedef olarak benimsediği gibi ilişkilere çok özel bir önem ve anlam kazandırmak istemektedir.

Nitekim, bu amaçları doğrultusunda İvanişvili, bugün İsrail’i resmen ziyaret etmektedir. Ziyaret devam etmekte olduğu için nelerin konuşulduğunu, hangi yeni anlaşmalara varıldığını henüz bilmiyoruz. Ancak İvanişvili’nin geçen ekimde seçimi kazanmasından bu yana yaptığı sınırlı dış ziyaretlerinin en önemlisinin bu olduğu anlaşılmaktadır; zira İvanişvili, bugüne kadar sadece komşuları Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye’yi resmen ziyaret etmiş, arada Brüksel-Strasbourg’a gitmiş; gitmesi gereken ABD ve Rusya’ya gitmemiştir.

İvanişvili, İsrail ziyaretine başlamadan bir İsrail gazetesine verdiği uzun mülakatta Yahudiler ve İsrail’den büyük övgüyle söz ederek, bir yerde  “...İsrail’e ve Yahudilere dönük özel bir ilgim, ilişkim var. Bunu saklamam. Bunu memnuniyetle söylerim. Yahudiler, istisnai yeteneklere sahip bir millettir. Arzum ve hülyam, İsrail ile stratejik ortak olmaktır. Bunu saklamam; söylerim; öne çıkarırım.” şeklinde konuşmuş bulunuyor.

Komşumuz Gürcistan Başbakanı İvanişvili, İsrail’i işte bu kadar seviyor, bunu da saklamıyor. İsrail de şüphesiz bundan çok memnun; bunun gereğini de elbette yapıyor. Kafkaslar stratejisi bakımından son derece önemli olan Gürcistan’ı mutlaka her yönden kollamaya, desteklemeye devam edecektir. Kısacası, iki tarafın da arzusu doğrultusunda İvanişvili iktidarı ile Gürcistan-İsrail ilişkileri bugünden çok daha ileri seviyeye çıkacak görünüyor.