Osmanlı tarihinin kaydettiği trajik vakaların en çarpıcı olanlarından biri 'Kazvin Faciası'dır. Kanuni'nin gözbebeği oğlu şehzade Mehmed'in 22 yaşında beklenmedik anda ölümünden sonra haremde hangi hasekinin oğlunun tahta çıkacağı konusunda hayat memat yarışı başlamıştı.
Osmanlı tarihinin kaydettiği trajik vakaların en çarpıcı olanlarından biri 'Kazvin Faciası'dır. Kanuni'nin gözbebeği oğlu şehzade Mehmed'in 22 yaşında beklenmedik anda ölümünden sonra haremde hangi hasekinin oğlunun tahta çıkacağı konusunda hayat memat yarışı başlamıştı.
Hürrem Sultan damadı Sadrazam Rüstem Paşa'yla birlikte çevirdiği entrikalarla önce padişahın Mahıdevran Hatun'dan olan büyük oğlu şehzade Mustafa'yı boğdurttu, ardından taht yarışında 'finale' kalan iki oğlunu ölümüne bir mücadelenin içine itti... Şehzade Bayezıd asi konumuna itildi, canını kurtarmak için İran'a kaçtı ve Osmanlı tarihinin kaydettiği en rezilane pazarlıkları sonucunda, yanına sığındığı Şah Tahmasb tarafından Kazvin kentinde çocuklarıyla birlikte Kanuni'nin gönderdiği cellatlara teslim edildi.
Taht 2. Selim'e kaldı
Trajedinin sonucu malum... Taht, 'Biz bülbüli muhrik demi gülzar-ı firakız/ Ateş kesilir geçse seba gülşenimizden...' (öylesine gül bahçesi hasretiyle yanıp tutuşan bülbüllere döndük ki/ Rüzgâr geçse ateş kesilir gül bahçemizden) dizelerinin sahibi 2. Selim'e kaldı. İçki düşkünlüğü yüzünden şehzadeliği sırasında sürekli babası tarafından ikaz edilen ancak alışkanlığından vazgeçmeyen Selim, padişah olduğunda 19 yaşındaydı ve ağabeyinin saf dışı edilmesi sürecinde büyük yardımını gördüğü Sokollu Mehmet Paşa'yı, kızı Esma Han'la evlendirerek ödüllendirdi. Bu nikâh öncesinde Sokollu evliydi. Padişah kızlarıyla nikâh söz konusu olduğunda nezaket gereği başka eş edinilemeyeceği için Sokollu ister istemez karısından boşandı.
Zevk ü safa devri
Tarihlerin 'Sarı' ya da 'Sarhoş' lakabıyla andığı 2. Selim, saltanat yılları boyunca devlet işlerini Sokollu'ya bıraktı, kendisini eğlenceye verdi. Eşi Nurbanu Sultan'a aşkla bağlıydı. Babasının koyduğu içki yasağının devamı konusunda kendisine baskı yaptıkları için ulemayla amansız bir kavgaya tutuştu. Kanuni, 'Rindler bezminde saki bir acep nam eyledim/Mescidin kandilini meyhanede cam eyledim' diyecek kadar rahat davranan bir padişahken hayatının son yıllarında içki düşmanı kesilmişti. Selim'in ölümüne kadar ayık gezdiği gün sayılıydı denirse abartı olmaz. Nitekim ölümü de içki yüzünden oldu. Bir rivayete göre sarhoş olarak saray hamamına girip ayağı kaydı ve başı mermer zemine çarptı; bir rivayete göre, içkiyi bıraktıktan sonra vücudu buna uyum sağlayamadığı için hamamda baş dönmesi geçirip düştü. Orduyla sefere çıkmayıp İstanbul'da ölen ilk Osmanlı padişahı olan Selim 50 yaşındaydı.
Onun yerine tahta çıkan oğlu 3. Murad da babasından geri kalmadı. Esma Han Sultan kardeşinin saltanat yıllarında ön plana çıktı.
Ağabeyinin Venedik'in önemli ailelerinden birine mensup olan Safiye Sultan'a düşkünlüğünü gidermek için annesi Nurbanu Sultan'la birlikte amansız mücadele veren Esma Han'ın bu zinciri, 'iki mehpare-i bi hemta, iki bakire-i rana' ile kırdığı rivayet edilir. Kız kardeşinin sarayında bahçede otururken gördüğü bu iki dilbere tutulan 3. Murad'ın Topkapı'ya döndüğünde kızların ikisini de haremde bulunca ne kadar sevindiğini anlatmaya gerek yok.
Tabii olanca hevesine ve istekliliğine rağmen o gece 'başarısız' olunca kapıldığı üzüntünün hududunu tarif etmeye de...
Esma Han Sultan kardeşinin üzüntüsünü öğrenir öğrenmez sebebini aramaya koyuldu. Nurbanu Sultan'la birlikte Safiye'nin cariyelerini tutuklatıp kızları işkenceyle konuşturdu. Cariyeler biraz zorlanınca Safiye'nin, padişahın kendisinden başka kadınla birlikte olamaması için büyü yaptırdığını söylediler.
Rivayet o ki büyünün saklandığı yer bulundu ve 'bağ' erbabı eliyle çözüldü. O andan itibaren Osmanlı sarayının esircilerin hücumuna uğradığı kesin. Hareme kız dayanmaz oldu adeta. Sıradan cariyelerin dahi fiyatları birkaç misline çıktı bir anda. Sarayda beşik sallanmayan oda kalmadı. 135 çocuğu oldu 3. Murad'ın. 46'sı yaşadı.
Topkapı'nın harem dairesi önce 'zülüflü baltacılar'dan, 'Rıdvan Bey' adlı bir erkek güzelinin yol açtığı skandallara sahne oldu.
Onun itibarlı harem kadınlarının gönül eğlencesi olduğu sarayda herkesin dilindeydi. Bu yakışıklı adamın sonu servet hırsı yüzünden geldi. Odasında ağırlandığı kadınlardan birinin kıymetli bir mücevheri kaybolup arandığında onun üzerinden çıkınca bağlanıp bir çuvala konuldu ve ayağına ağırlık takılıp Sarayburnu'ndan denize atıldı. Ardından padişahın da gözdesi olan Forsa Halil adlı 'iç oğlanı'nın dedikoduları kapladı ortalığı. Murad'ın şehzadeliği sırasında Manisa'da yanına aldığı, zevk gecelerini planlayan Halil'e saraydan çıkartılmakla da engel olunamadı. Yenikapı'da zengin dul kadınların gönül eğlendirdiği bir konak açtı Halil. Açıkça randevu evi işletiyordu. Söylentiler halkın ağzına düşüp suçlamalar doğrudan padişaha yönelince o da yakalanıp gizlice boğduruldu.
Sultan aşkı
Tam bu olaylar yatıştığında daha büyük bir skandal patlak verdi. Sokollu suikast sonucu ölünce 39 yaşında dul kalan Esma Han Sultan kardeşi padişahtan yeniden evlendirilmesini istedi. Gözünü diktiği kişi, 'Kafkas Fatihi' diye anılan ve yakışıklılığı herkesin dilinde olan Özdemiroğlu Osman Paşa'ydı.
Dağıstanlı bir ailenin çocuğu olan paşa, Mısır'da büyümüş Arap çöllerinde savaşlara katılmış, İran gailesi ortaya çıkınca Kafkasların kontrolüyle şah üzerinde baskı kurulmasını sağlamış bir komutandı.
3. Murad kız kardeşinin arzusunu ikiletmedi. Ve reddedileceğini bir an aklından geçirmeksizin Osman Paşa'ya niyetini açtı.
Ama paşa hayatının savaş alanlarında ve 'zor topraklarda' geçtiğini, İstanbul'un sağlığını bozduğunu, ilk fırsatta Kafkasya'ya gitmek istediğini söyleyince Esma Han Sultan'ın hevesi kursağında kaldı. Prenses İstanbul'dan dışarı adım atmayı yakışıklı paşa için dahi göze alamayacağına karar verdi. Ardından tanıdıkları aracılığıyla 'aynı evsafta' damat adayı aramayı sürdürdü Esma Han Sultan.
Mektupla tebliğ
Yeni bir hedef belirledi: Budin valisi Kalaylıkoz Ali Paşa... Prensese paşanın Avrupalı bir ressam tarafından yapılmış resminin getirildiği ve kararını ondan sonra verdiği söylenir. 3. Murad sevgili kardeşi için bu kez kaleme kâğıda davrandı ve Kalaylıkoz Paşa'ya mektup yazıp kardeşiyle evleneceğini, bunun için İstanbul'a gelmesi gerektiğini tebliğ etti. Kalaylıkoz Paşa da evliydi.
Derhal karısından boşandı. Ancak paşanın eşi ortalığı ayağa kaldırdı. Budin şehrinde halk padişah aleyhine gösteriler yapmaya başladı. 3. Murad bu durumdan rahatsız oldu ama Esma Han Sultan nikâhın kıyılmasında ısrar edince akan sular durdu, Ali Paşa'yla evlendi. Düğünün Esma Han Sultan'ın ağırlığına uygun bir şatafatla yapılmaması, İstanbul'a kadar gelen dedikoduların daha fazla tırmanmasına engel olmak içindi.
Padişaha layık damat!
Esma Han'ın Kalaylıkoz Paşa'dan Mahmut isminde bir oğlu dünyaya geldi. Ancak doğum sırasında başlayan kanama durdurulamadığı için Topkapı hareminin gördüğü bu en gözü kara prenses iki gün içinde öldü. Bebek de 50 gün yaşadı. Ali Paşa'nın hayatının geri kalan bölümünü kendisini bir dilberin kucağından bir diğerine atarak yaşadığı biliniyor. Yani kayın biraderi padişaha layık bir damat olduğunu kanıtladı. 3. Murad kendisine sunulan arzlara, 'Bu arzı bir dahi tedkike himmet/ İder isen elbet eylersin isabet' ya da 'Bu tensibin mukaarindir murade/ Anınçün eyledim icra irade' tarzında basit manilerle notlar düşen, devlet adamlığından nasibini almamış bir hükümdardı.
Nişancı Feridun Bey'in yıllarca hazine-i evrak dairesinde çalışarak kaleme aldığı Osmanlı padişahlarının mektup fermanlarının dökümünü içeren 'Münşat üs Selatin' adlı eserini 'Ne işe yarayacak ki, geçmiş gitmiş evrak' diyerek küçümseyen de; Emir Muhammed İbni Hasan'ın Tarihi Hindi Garbi adlı Amerika tarihini konu alan eserinde yapılmasını önerdiği Süveyş Kanalı'nı önemsemeyip bu projenin gerçekleşmesini sağlayacak parayı oğlu şehzade Mehmed'in 53 gün süren sünnet düğününde harcacayan da oydu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder