Padişah annelerinin gerçek kimliklerini veriyoruz.
Osmanlı'da Harem ve padişahların kadınları ve kızları üzerine en önemli araştırmayı Çağatay Uluçay yapmıştır. Bu konuda bir bilgiye ihtiyaç olduğu zaman Çağatay Uluçay'ın araştırmalarına bakmak gerekir. Piyasada padişah anneleri diye dolaşan kitapların birçoğunda maalesef çok yanlış bilgiler vardır.
Valide Sultan
Avrupa devletlerinde kraliçe kralların eşi olurken Osmanlı İmparatorluğu'nda ise padişahların eşleri değil anneleri aynı statüdeydi. Padişahların eşleri güçlerinin zirvesine özellikle oğulları tahta çıktığı zaman ulaşırlardı. Sultanların anneleri oğulları tahta çıktığı zaman valide sultan unvanıyla anılırlardı. Padişahın evi olan Harem-i Hümayun'un yöneticisi de valide sultanlardı. 36 padişahın annesinin hepsi çocuklarının saltanatını görüp, valide sultan unvanını alamamışlardır. Valide sultan unvanını alan padişah annesi 23'tür. Valide Sultan unvanı oğullarının saltanatı süresince geçerli olurdu. Son valide sultan Beşinci Murad'ın annesi Şefkefza Sultan'dır.
Valide sultanlık özellikle padişahların küçük yaşta olduğu veya tahttaki sultanların psikolojik durumlarının devleti yönetemeyecek olduğu dönemlerde çok önem kazanırdı. 17. yüzyılda padişahların çocuk yaşta tahta çıkmaları devlet yönetiminde bir boşluk meydana getirdi. Bu yüzden, bu yıllarda devlet idaresinde Harem ve valide sultanlar ön plana çıktı.
Annesinin cenazesini omzunda taşıdı
Padişah anneleri, oğulları tahta çıkınca törenle Topkapı Sarayı'na getirilirlerdi. Bu törene valide alayı adı verilirdi. Padişahlar annelerini sarayın kapısında karşılarlardı. Valide sultanlar oğullarına "aslanım" veya "kaplanım" diye hitap ederlerdi.
Valide sultanlar vefat ettikleri zaman ise padişahlar cenaze alayına katılırlardı. Üçüncü Murad annesi Nurbanu Sultan'ın 1583'te vefatı üzerine matem elbisesini giyerek cenazesini sarayın dış kapısına kadar omzunda taşımıştı. Daha sonra da cenazeyi takip ederek Fatih Camii'ndeki cenaze namazını kılmıştı. Valide sultanların cenazelerinin defnedilmesinden sonra devlet ricali 40 gün mezara giderek Kur'an okurdu.
Devleti ayağa kaldıran valide sultan
17. yüzyılın en önemli simalarından ve Osmanlı İmparatorluğu'nu düzlüğe çıkaran kişilerin başında Hatice Turhan Sultan gelir. Turhan Sultan, 1627'de Rusya'da dünyaya geldi. 12 yaşındayken Tatar akıncılarına esir düştü ve Kör Süleyman Paşa tarafından satın alındıktan sonra Kösem Sultan'a hediye edildi. Adeta bir güzellik abidesi olan Turhan Sultan zekâsını da kullanarak önce Kösem Sultan'ın takdirini kazandı daha sonra da Sultan İbrahim'in gözüne girdi. Sultan İbrahim'den Şehzâde Mehmed'i dünyaya getirdi. Bu doğum sıradan bir doğum değildi. Sönmek üzere olan Osmanlı hanedanı için bir kurtuluştu. Turhan Sultan, Harem'de Kösem Sultan'ın gölgesinde kalmasına rağmen özellikle oğlu IV. Mehmed'in hükümdar olmasıyla gelin ile kaynana arasında zorlu bir mücadele başladı ve bu mücadeleden Turhan Sultan zaferle çıkmayı bildi. Artık Harem'in en büyük hakimi olmuştu.
Turhan Sultan, padişahın bir çocuk olduğu bu dönemde devleti ayakta tuttu. Köprülüler'in sadrazamlık makamına gelmesinden sonra yavaş yavaş elini siyasetten çekti ve kendini daha çok hayır işlerine adadı. İlk olarak Çanakkale Boğazı kalelerini inşa ettirdi. Daha sonra ise III. Murad'ın hanımı Safiye Sultan tarafından yapımı başlatılan ancak bir türlü tamamlanamayan Eminönü'ndeki Yeni Camii'yi tamamlattı. 1682'de vefat etti ve daha önceden yaptırdığı Yeni Camii'deki türbeye defnedildi.
Padişahların annelerinin kökenleri
Osmanlı padişahlarının annelerinin kimler olduğunu aşağıda veriyoruz. Padişahların anneleri etnik kökenleri ne olursa olsun, Türk kültürünü ve İslamiyet'i benimsemiş kişilerdir. Çoğu kendi kimliğini bile unutmuş ve hayatını Osmanlı Devleti'ne hizmete adamış kadınlardı.
Osman Gazi'nin annesi Hayme Hatun isimli bir Türk'tür.
Orhan Gazi'nin annesi Mal Hatun isimli bir Türk'tür.
I. Murad'ın annesi Nilüfer Hatun Rum'dur.
Yıldırım Bâyezid'ın annesi Gülçiçek Hatun Rum'dur.
Çelebi Mehmed'in annesinin kimliği tam olarak belli olmamakla birlikte gayrimüslim olduğu anlaşılmaktadır.
II. Murad'ın annesi Emine Hatun, Dulkadiroğlu Süli Bey'in kızıdır.
Fatih Sultan Mehmed'in annesi Hüma Hatun cariyedir.
II. Bâyezid'ın annesi Gülbahar Hatun'un Arnavut olduğu söylenir.
Yavuz'un annesi Ayşe Sultan Dulkadiroğlu ailesindendir.
Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi Hafsa Sultan cariye veya Kırım Hanı'nın kızıdır.
II. Selim'in annesi Hürrem Sultan Rus veya Ukraynalı'dır.
III. Murad'ın annesi Nurbanu Sultan İtalyan'dır.
III. Mehmed'in annesi Safiye Sultan Arnavut veya Venedikli bir İtalyan'dır.
I. Ahmed'in annesi Handan Sultan cariyedir
II. Osman'ın annesi Mahfiruz Sultan cariyedir.
I. Mustafa'nın Halime Sultan Abaza'dır.
IV. Murad ve Sultan İbrahim'in annesi Kösem Mahpeyker Sultan'ın Rum veya Bosnalı olduğu söylenir.
IV. Mehmed'in annesi Hatice Turhan (Tarhan) Sultan Ukraynalı'dır.
II. Mustafa ve III. Ahmed'in annesi Emetullah Gülnuş Sultan, Giritli bir İtalyan'dır.
Birinci Mahmud'un annesi Saliha Sultan cariyedir.
III. Osman'ın annesi Şehsuvar Sultan cariyedir.
III. Mustafa'nın annesi Mihrişah Sultan cariyedir.
Birinci Abdülhamid'in annesi Rabia Şermi Sultan cariyedir.
III. Selim'in annesi Mihrişah Sultan cariyedir.
IV. Mustafa'nın annesi Ayşe Sineperver Kadın cariyedir.
II. Mahmud'un annesi Nakşidil Sultan Gürcü'dür.
Sultan Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan Kafkasya kökenlidir.
Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan Kafkasya kökenlidir.
II. Abdülhamid'in annesi Tirimüjgan Kadın Çerkes'dir.
V. Murad'ın annesi Şefketza Kadın Çerkes'dir.
V. Mehmed Reşad'ın annesi Gülcemal Kadın Çerkes'dir.
VI. Mehmed Vahideddin'in annesi Gülistu Kadınefendi Abaza'dır.
İki dönem valide sultanlık
Valide sultanlardan ikisi, iki oğullarının saltanatında da unvanlarını korumuşlardır. Bunlar, Dördüncü Murad ve Sultan İbrahim'in anneleri Kösem Sultan ile İkinci Mustafa ve Üçüncü Ahmed'in anneleri Gülnûş Emetullah Sultan'dır.
Valide-i Muazzama
Padişah anneleri oğullarının ölümlerinden sonra Eski Saray'a gönderilirlerken, Kösem Sultan oğlu Sultan İbrahim'in 1648'de öldürülmesinden sonra Topkapı Sarayı'nda kalmıştı. Dördüncü Mehmed'in annesi Turhan Sultan'ın daha tecrübesiz olduğu gerekçesiyle Kösem Sultan Osmanlı tarihinde bir ilk olarak "Valide-i Muazzama" unvanı ile Harem'de kalıp, devleti yönetmeye devam etmişti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder