Tanrı parçacığı-Murat Bardakçı

AVRUPA Nükleer Araştırma Kurumu CERN'in "Tanrı parçacığı"nı bulabilmek için Cenevre'de kilometrelerce uzayan bir yeraltı tünelinde senelerden buyana devam eden deneyi Türkiye'de de merakla takip ediliyor.

Deney hakkında gazetelerimizde yazılıp çizilenlere dikkat ettiğinizde, konunun birbirinin tamamen aksi iki görüşte ele alındığını farkedersiniz.

Fizikçilerden daha fazla bilgi sahibi olan bazı yazarlarımız, CERN'deki faaliyeti işin tâââ en başından bu yana yakından takip ediyor ve sağolsunlar bizleri deneyin her aşamasında derinlemesine aydınlatıyorlar.

"Spektroskopun spektrum boyunca çizgisel uzanımındaki değişiklik", "sinüs dalgasının saf genliğindeki eşdeğerlik" yahut "ışık fotonundaki enerjinin sahip olduğu değerin düşürülüp bozon düzeyine indirgenmesi" gibisinden karmaşık konuları öylesine popüler hâle getiriyor ve anlaşılır şekilde izah ediyorlar ki... Hele, hangi ışının ne ile çarpıştığı ve "Tanrı parçacığı"nın bulunmasına nasıl yaklaşıldığı gibisinden açıklamalarındaki anlaşılırlığa CERN'in en büyük âlimleri bile henüz yaklaşamamış vaziyetteler!

YARADILIŞIN SIRLARI!

Bazı yazarlarımız ise meseleye "Bu 'Tanrı parçacığı' da neyin nesi?" şeklinde yaklaşıyorlar! Onlara göre böyle bir parçacığı arayıp bulmaya çalışmak, Allah'ın yaratıcılığını sorgulamak demek ve dolayısı ile sonuçsuz kalmaya peşînen mahkûm boş bir çabadan ibaret! Yaradılışın sırlarını aklın alması mümkün olmadığı için kulların böyle bir işe kalkışması sadece bir cür'etten ibaret, hele Allah'ın adının hayalî bir parçacık ile birarada kullanılması, daha da büyük bir cür'et!

İşin özeti, Cenevre'de "Büyük Hadron Çarpıştırıcısı"nda senelerden buyana devam eden deney, bizde Darwin teorisi hakkındaki kavgaların benzeri şekilde ama üstü kapalı bir tartışmaya sebep olmuş durumda... Konu teknik bakımdan son derece karmaşık olduğu ve CERN deneyi hakkında yazıp çizenler de işin aslına gerektiği kadar âşinâ bulunmadıkları için tartışma Darwin teorisi gibi fazla dallanıp budaklanamıyor ve köşelerde çekingen bir üslûp içerisinde devam ediyor.

Bizdeki tartışmalarda Allah'a ve yaradılışın sırrına kadar uzayıp giden bu "Tanrı parçacığı" aslında neyin nesidir biliyor musunuz? Fizikçiler tarafından ortaya atılmamış, hiçbir şekilde telâffuz edilmemiş sadece yayıncıların marifeti olan bir kavram!

Parçacık, işin uzmanları tarafından bu kavramı ilk defa ortaya atan İngiliz fizik profesörü Peter Higgs'in ismi ile biliniyor, yani "Higgs parçacığı" deniyor. "Higgs parçacığı"nın dönüp dolaşıp "Tanrı parçacığı" adını alması ise, Amerikalı bir editörün marifeti... İsim değişikliği, Nobel ödülü sahibi Amerikalı fizikçi Leon Lederman'ın yine Amerikalı bir yazar olan Dick Teresi ile 1993'te beraberce yayınladığı "The God Particle: lf the universe is the answer, what is the question?" yani "Tanrı Parçacığı: Evren bir cevap ise soru nedir?" isimli mizahî üslûpla kaleme alınmış popüler bilim kitabına dayanıyor.

İŞİ İYİ BİLEN YAYINCI

Lederman, kitabında teoride vârolmasına rağmen maddî olarak bir türlü bulunamayan "Higgs parçacığı"ndan "goddamned particle" yani "Allah'ın belâsı parçacık" diye bahsedip bir güzel dalga geçiyor. Kitabı yayınlayan Dell Yayınevi'nin editörü ise "Allah'ın belâsı parçacık" ibaresinin dikkat çekmeyip ses getirmeyeceğini düşünerek deyimi kısaltıyor, "Tanrı parçacığı" demek olan "The God Particle" haline getiriyor ve kitaba da bu ismi veriyor!

Bizde yaratılışa ve "Allah'ın sırlarının keşfinin mümkün olmadığı" konusuna kadar uzanıp kilitlenen tartışmanın temelinde yatan deyim, işte bu şekilde, yani fizikçiler tarafından değil, yayıncılar tarafından ortaya atılmış bir kavramdan ibaret! Batı dünyasında kavramın dinî boyutunu kimseler tartışmıyor, zira konunun meraklıları okuyup yazdıkları için deyimin nereden geldiğini gayet iyi biliyorlar. Bizdeki vaziyet ise mâlûm, okumuyoruz, ama bol bol yazıyoruz!

Amerikalı fizik profesörü Kenneth William Ford'un bu konuları herkesin anlayabileceği şekilde izah eden, Harvard Üniversitesi tarafından geçen ilkbaharda yayınlanan ve Amerika'da hemen "bestseller" olan "101 Quantum Questions" isimli bir kitabı vardır. Kitabın geçen hafta "101 Soruda Quantum" adı ile Türkçe'si de çıktı; "Tanrı parçacığı" deyiminin macerasını merak edenler Ford'un eserine bakabilirler.