Hz. İsa‘nın doğduğu yer olduğuna inanılan Beytüllahim, yeryüzünün uğruna en çok savaşılan yerlerinden biri. Meryem ile Yusuf, Beytüllahim’e bu yoldan gelmemişti, ama siz kente artık buradan giriş yapıyorsunuz. Duvarın önünde bekliyorsunuz. Bu, üç kat yüksekliğinde, üzerinden dikenli tel geçen, betondan yapılma, göz korkutucu bir barikat. Yanında durduğunuzda, kendinizi bir barajın tabanındaymış gibi hissediyorsunuz. Silah kuşanmış İsrail askerleri, belgelerinizi kontrol ediyor. Aracınızı arıyor. Askeri emirler doğrultusunda İsrailli hiçbir sivilin içeri girmesine izin verilmiyor. Beytüllahim sakinlerinin çoğunun da dışarı çıkma izni yok. İsrail yönetimine göre duvarın amacı, teröristlerin Kudüs’e ulaşmalarını önlemek.
Beytüllahim ve Kudüs arası sadece dokuz buçuk kilometre, ama bölgenin zorlu coğrafyasında bu uzaklık iki kentin farklı dünyalarda yer almasına yetiyor. Bir kartpostalın bu kentlerin birinden diğerine gitmesi bir ay sürebiliyor. Beytüllahim, Batı Şeria’da, İsrail’in 1967′de Altı Gün Savaşı sırasında ele geçirdiği topraklarda bulunuyor. O bir Filistin kenti; sayıları 35 bini bulan sakinlerinin büyük çoğunluğu Müslüman. 1900′de, kentin yüzde 90′ından fazlası Hıristiyan‘dı. Günümüzdeyse Beytüllahim’in yalnızca üçte bir kadarı Hıristiyan ve Hıristiyan nüfusun Avrupa’ya, Kuzey ya da Güney Amerika’ya taşınması paralelinde bu oran giderek düşüyor. Beytüllahim ve çevresinden en az bir düzine intihar bombacısı çıktı. Gerçek şu ki Hıristiyan dünyasının Noel’de saygıyla andığı bu küçük kasaba aslında yeryüzünün uğruna en çok çatışma yaşanan yerlerinden biri.
Giriş izni alırsanız eğer, yük trenlerindekileri andıran sürmeli bir çelik kapı önünüzde gıcırtıyla açılıyor. Askerler kenara çekiliyor ve aracınızı duvardaki geçici delikten içeri sürüyorsunuz. Sonra kapı yine gıcırtıyla geri kayıyor, büyük bir gürültüyle kapanıyor. Beytüllahim’desiniz.
Yahudiye Çölü’nün kıyısındaki kent, bitki örtüsü açısından cimri birkaç yayvan tepenin üzerine inşa edilmiş. Açık sarı taştan yapılmış eski evler, dik ve dar sokakların her iki yanına sıralanmış. Ara sokaklardan, sürücülerinin kornaya basmaktan hiç çekinmediği bir-iki eski püskü taksi geçiyor. Sokak arasında bir tezgâhta yapılan kuzu çevirmenin üzerinden yağ damlıyor. Erkekler plastik sandalyelerde oturmuş, Arap kahvesi yudumluyor. Havada, toplanmamış çöp kokusu asılı. Tepeye doğru yol aldıkça duvarın boyutlarını, nerelere kadar uzandığını görüyorsunuz -silindirik nöbetçi kuleleriyle bölünmüş, gri bir yılanı andırıyor.
Duvarın içinde, Beytüllahim sınırları boyunca üç Filistin mülteci kampı var; gelişigüzel yığınlar halinde üst üste dizilmiş kutu kutu apartmanlar. Mülteci kamplarının sokaklarında dolaşan her bir esinti, yüzlerce şehidin posterlerini havalandırıyor. Çoğu, İsrail ordusunun kurbanı. Diğerleriyse İsrail’de bir alışveriş merkezinde veya bir restoranda ya da bir otobüste kendini havaya uçurmuş. Posterlerdeki Arapça yazılar, bu eylemlerin görkemini vurguluyor.
Duvarın hemen dışında, çevredeki yükselti ve sırtlarda, vinçlerin delik deşik ettiği, hızla büyüyen ve giderek yayılan Yahudi yerleşim birimleri göze çarpıyor. Günün son ışıkları binalara vuruyor ve Beytüllahim güneşten bir ateş çemberiyle kuşatılıyor.
Beytüllahim Notları: Bir zamanların işlek sokaklarından biri artık İsrail’in inşa ettiği duvarda son buluyor. Duvarın öte yanında, Beytüllahim’e yakın Yahudi yerleşimciler kendilerini güvende, içerideki Filistinliler ise hapsolmuş hissediyor.
Beytüllahim üzerinde yükselen bir tepedeki bu terk edilmiş bina, Filistinli çocukların oyun parkı olmuş. İsrail’in yaptığı bariyerle sınırlanmış kent alanında 35 bin kişi yaşıyor. Duvarın inşa edilmesinden bu yana, başta turizm sektöründeki ani düşüş olmak üzere, ekonomi çökmüş halde. Geç kalmış bir işçi duvarın dışındaki günlük işler için kontrol noktasından geçmek üzere şafaktan önce kalkarak saatlerce kuyrukta bekleyen Filistinlilerin arasına giriyor. Birçoğu İsrail yerleşmelerini ve kendilerini hapseden güvenlik bariyerini kurmaya dönük inşaat işlerinde çalışıyor. Beytüllahim ile Kudüs arasındaki tek geçiş yeri olan kontrol noktasında İsrail askerleri kentten çıkan bir aracı arıyor. Geniş güvenlik önlemleriyle korunan çelik kapıdan sadece İsrail tarafından nadiren verilen izin belgelerine sahip Filistinliler geçebiliyor. Kiliselerin günbatımında parıldayan kuleleri Beytüllahim’e tepeden bakıyor. Arka plandaki tepe, İÖ birinci yüzyılda Yahudiye’nin hükümdarı Büyük Herod’un kalesinin bulunduğu yer. Hz. Ömer Camii’nin ışıkları yakılmamış minaresi, Yemlik Meydanı’nda yükseliyor.
Filistinli Hıristiyanlar, İsa’nın doğduğu yer olduğuna inanılan Doğuş Kilisesi’ndeki mağarada bir ayine katılıyor. Yüzyıl önce, Hıristiyanlar Beytüllahim nüfusunun yüzde 90′ını oluşturuyordu. Bugünse sayıları üçte bire kadar inmiş durumda ve kentten kaçmayı sürdürüyorlar. Bir ziyaretçi Doğuş Kilisesi’nin iç mekânını dalgın gözlerle süzüyor. 2002′de, İsrail ordusundan kaçan Filistinli savaşçılar kiliseye sığındı ve sürüp giden kuşatmanın müzakerelerle son bulmasına kadar 38 gün boyunca orada saklandı. Bina içinde sekiz Filistinli öldürüldü. Beytüllahim’i üç yanından kuşatan 7 metre yüksekliğindeki duvar, protesto sloganlarına tuval oluşturmuş. Bu, yarısından fazlası tamamlanmış olan ve resmi Yeşil Hat’tın doğusundaki onlarca Yahudi yerleşimini çevirirken Batı Şeria’nın yüzde 10′unu da içine katacak 724 kilometrelik bariyerin bir bölümü. Penceresinden Har Homa adlı Yahudi yerleşimini gören Abdullah Abu Şeira, terörist faaliyetlerle bağlantılı bir gruba yardımcı olma suçlamasıyla İsrail’de hapis yatan oğlunun dönüşünü bekliyor. Çocuklar, kutlama için Filistin bayrakları asıyor.
Mustafa Abu Şeira beş yıl yattığı bir İsrail hapishanesinden çıkışı üzerine yapılan kutlamada eve dönüş hediyesi olarak verilen tabancayı alıyor. Şeira’nın “Umarım, barış üstün gelir” dediğini aktaran yazar Michael Finkel, onun milis grubuna yeniden katıldığını bildiriyor. Beytüllahim’in güneyindeki Duheysa mülteci kampında insanların, arabaların ve duvar yazılarının bulunmadığı bir yer yok gibi. Küçücük bir alana 10 bini aşkın kişi sığışmış durumda; kampın kurulduğu 1949′dan bu yana nüfus üçe katlanmış. Kampın ilk sakinleri buraya 1948 Arap-İsrail Savaşı’nda evlerini kaybedince yerleşmiş.
Yüzde 50 gibi bir işsizlik oranıyla boğuşan Beytüllahim merkezindeki bir çarşıda boş gezenler, alışveriş yapanlardan fazla. Seyahat kısıtlamaları yüzünden İsrail’de iş olanakları azalmış durumda. Kudüs’e Batı Şeria’dan nakledilen elma ve benzeri ürün sayısı da giderek azalıyor. Duheysa kampında çocuklar, çöplerin dağıldığı dar sokak aralarında büyüyor. Mülteci kampındaki pek çok duvarda, İsrail kentlerinde gerçekleştirdikleri eylemler sırasında yaşamlarını yitiren intihar bombacılarının posterleri yer alıyor.
Bir Filistinli çiftçinin kamyoneti Beytüllahim’in bir mahallenin tümsekli yolunda ilerlerken, arkadaki tepede çok katlı ve modern binaların yükseldiği Yahudi yerleşimi Har Homa apayrı bir dünya şeklinde yükseliyor.
Haredi Yahudileri’nin yaşadığı Beytar İllit yerleşiminin sakinleri otobüs durağında fotoğraflarının çekilmesinden kaçınıyor. Yerel trafiği yerleşimciler ve ordu mensupları oluşturuyor ve kent sakinleri saldırı olasılığına karşı zırhlı otobüslere biniyor.
Beytüllahimli bir aile, duvar arazilerini ikiye bölmeden önce bağlarında çalışırken, dua vakti geliyor. Arkalarındaki alan, Efrat yerleşimini (üstte, sağda) çevreleyip İsrailli ile Filistinli arasındaki ayrımı daha da güçlendirecek duvara hazırlık için temizlenmiş.
Beytüllahim’in çöllük doğu kesiminde bir çoban koyunlarıyla birlikte bir sera öbeğinin yanından serbestçe geçiyor. Duvarın İsrail kontrolündeki tarafında toprağı olan Filistinli çiftçilerin, tarlalarında çalışabilmek için İsrail ordusundan günlük izin alması gerekiyor. Duvarın içinde dahi bir çoban kontrol noktaları ve kapalı askeri alanlarla karşılaşabiliyor. El Fetih yandaşları Hamaslı rakiplerine gözdağı vermek için Beytüllahim’de yürüyüş yapıyor. Filistinli iki grup -huzursuz bir şekilde de olsa- birarada varlık gösteriyor. İsrail sadece el Fetih’le görüşmeler yapıyor, çünkü Hamas, İsrail’in varlığını kabul etmiyor. Aida mülteci kampında, duvar yakınlarında çöp yanıyor. Beytüllahim ile 1948 Arap-İsrail savaşında evlerini kaybeden Filistinlileri yerleştirmek için yapılan kalabalık nüfuslu üç mülteci kampından en az 12 intihar bombacısı çıktı.
(National Geographic, 2007)
Nativitas’ta Kuşatma Günlüğü
13 militanın yurtdışına, 26’sının da Gazze’ye gönderilmesiyle çözülen krizin mekanı Nativitas Kilisesi, 5 haftadır İsrail kuşatması altındaydı. İşte kuşatmanın 5 haftalık tarihçesi:
2 Nisan: İsrail ordusu, Koruyucu Duvar operasyonunun dördüncü gününde terörizmle suçlanan Filistinlileri tutuklamak için Beytüllahim’e girdi.
3 Nisan: Ordu, silahlı Filistinlilerin Nativitas Kilisesi’ne sığındıklarını açıkladı. Kiliseye sığınanlar, otuzu silahlı Filistinli ve otuzu din adamı olmak üzere yaklaşık 250 kişi olarak belirtildi. Kiliseyi kuşatma altına alan ordu, içeridekilere teslim olmaları için görüşme önerdiğini açıkladı.
6 Nisan: Vatikan, kan dökülmeden kuşatmanın kaldırılması amacıyla bir plan önerdi.
7 Nisan: Ordu, içerideki Filistinlilerin teslim olması için hoparlörlerle çağrıda bulunmaya başladı.
8 Nisan: Vatikan, İsrail’den kutsal yerlerdeki “statükoya” uymasını ve Beytüllahim’deki durumu açıklamasını istedi. Kilisedeki Filistinlilerden biri vurularak öldürüldü.
10 Nisan: İsrail askerleri, kilisenin yanındaki binada bulunan bir Ermeni keşişi yaraladı.
12 Nisan: Kilisede bulunan Filistinliler, Luther Kilisesi’nin mesajı aracılığıyla BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Papa İkinci Jean Paul’e çağrıda bulundular.
13 Nisan: Kudüs’teki Hıristiyan Kiliseleri temsilcileri, ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell’e bir çözüm planı sundu. İsrail askerleri, bir Filistinli polisi öldürdü.
14 Nisan: İsrail Başbakanı Ariel Şaron, Kilise’de bulunan ve İsrail tarafından aranan Filistinlilerin sürgüne gönderilmesi veya İsrail’de yargılanmaları seçeneğini getirdi.
15 Nisan: Şaron, İsrail ordusunun, Beytüllahim ile Filistin lideri Yaser Arafat’ın Ramallah’daki karargahı çevresi hariç, 29 Mart’tan beri işgal ettiği Batı Şeria’daki Filistin kentlerinden çekileceğini açıkladı.
21 Nisan: İsrail askerlerinin koyduğu merdiven yardımıyla kiliseden beş Filistinli kaçtı.
22 Nisan: Kilisede bulunan silahlı Filistinliler ile İsrail askerleri arasında yaklaşık 45 dakika süren bir çatışma çıktı.
23 Nisan: İsrail ile Filistin arasındaki görüşmelerden bir sonuç çıkmadı. Üç Ermeni Papaz kiliseden çıktı.
25 Nisan: Dokuz Filistinli ile iki ceset kiliseden çıkarıldı. İsrail ile Filistinli heyetler arasında yapılan dördüncü görüşmeler de başarısızlıkla sonuçlandı.
28 Nisan: Bir Filistinli vurularak öldürüldü.
29 Nisan: İsrail askerlerinin ateşinin durdurulması ve kilisede bulunanlara gıda yardımı yapılmasını isteyen Filistinli görüşmeci heyeti görüşmeleri askıya aldı.
30 Nisan: Kiliseden 26 kişi çıktı.
1 Mayıs: Kilisenin çevresinde şiddetli çatışmalar yaşandı ve kilisenin yanındaki binaların içinde iki yangın çıktığı belirtildi.
2 Mayıs: Kilisenin “Tanrı ile inananlara geri verilmesi” için bölgeye gelen Papa’nın özel görevlisi Kardinal Roger Etchegaray, İsrail Cumhurbaşkanı Moşe Katsav ve Yaser Arafat ile görüştü. On barış gönüllüsü kuşatmayı delerek kiliseye girmeyi başardı. Meydana gelen çatışmada Filistinli bir güvenlik görevlisi öldürüldü.
3 Mayıs: Dört Filistinli polis kiliseden çıktı ve teslim oldu.
4 Mayıs: Ortodoks paskalyası dolayısıyla Kudüs’teki Kıyame Kilisesi’nden “kutsal ateşi” getiren üç Papazın kiliseye girmelerine izin verildi. Askerler tarafından vurularak yaralanan bir Filistinli öldü.
5 Mayıs: Kilisedeki Filistinliler, halen içeride bulunan 123 kişinin isimlerinin bulunduğu bir listeyi Avrupalı bir görüşmeciye teslim ettiler.
6 Mayıs: Görüşmeciler, İsrail tarafından aranan 13 Filistinlinin İtalya’ya sürgüne gönderilmesini, diğer 26’sının uluslararası kontrol altında hapsedilmesi için Gazze’ye nakledilmesi ve diğer 84 kişinin de serbest bırakılmasını öngören plan çerçevesinde bir anlaşmaya varma girişiminde bulundular.
7 Mayıs: İtalya Dışişleri Bakanlığı, söz konusu 13 Filistinliyi istemediklerini açıkladı.
9 Mayıs: AB dönem başkanlığını yürüten İspanya, İsrail’in terörist olarak kabul ettiği 13 Filistinlinin akıbetiyle ilgili bir anlaşmaya varıldığını açıkladı. Anlaşma uyarınca, AB bu Filistinlileri kabul edecek ülkeler konusunda Pazartesi bir karara varıncaya kadar 13 Filistinlinin Kıbrıs Rum Kesimi’ne gideceği belirtildi.
10 Mayıs: Kilisedeki kuşatma kaldırıldı ve içeridekiler dışarı çıkmaya başladı.
3 Nisan: Ordu, silahlı Filistinlilerin Nativitas Kilisesi’ne sığındıklarını açıkladı. Kiliseye sığınanlar, otuzu silahlı Filistinli ve otuzu din adamı olmak üzere yaklaşık 250 kişi olarak belirtildi. Kiliseyi kuşatma altına alan ordu, içeridekilere teslim olmaları için görüşme önerdiğini açıkladı.
6 Nisan: Vatikan, kan dökülmeden kuşatmanın kaldırılması amacıyla bir plan önerdi.
7 Nisan: Ordu, içerideki Filistinlilerin teslim olması için hoparlörlerle çağrıda bulunmaya başladı.
8 Nisan: Vatikan, İsrail’den kutsal yerlerdeki “statükoya” uymasını ve Beytüllahim’deki durumu açıklamasını istedi. Kilisedeki Filistinlilerden biri vurularak öldürüldü.
10 Nisan: İsrail askerleri, kilisenin yanındaki binada bulunan bir Ermeni keşişi yaraladı.
12 Nisan: Kilisede bulunan Filistinliler, Luther Kilisesi’nin mesajı aracılığıyla BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Papa İkinci Jean Paul’e çağrıda bulundular.
13 Nisan: Kudüs’teki Hıristiyan Kiliseleri temsilcileri, ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell’e bir çözüm planı sundu. İsrail askerleri, bir Filistinli polisi öldürdü.
14 Nisan: İsrail Başbakanı Ariel Şaron, Kilise’de bulunan ve İsrail tarafından aranan Filistinlilerin sürgüne gönderilmesi veya İsrail’de yargılanmaları seçeneğini getirdi.
15 Nisan: Şaron, İsrail ordusunun, Beytüllahim ile Filistin lideri Yaser Arafat’ın Ramallah’daki karargahı çevresi hariç, 29 Mart’tan beri işgal ettiği Batı Şeria’daki Filistin kentlerinden çekileceğini açıkladı.
21 Nisan: İsrail askerlerinin koyduğu merdiven yardımıyla kiliseden beş Filistinli kaçtı.
22 Nisan: Kilisede bulunan silahlı Filistinliler ile İsrail askerleri arasında yaklaşık 45 dakika süren bir çatışma çıktı.
23 Nisan: İsrail ile Filistin arasındaki görüşmelerden bir sonuç çıkmadı. Üç Ermeni Papaz kiliseden çıktı.
25 Nisan: Dokuz Filistinli ile iki ceset kiliseden çıkarıldı. İsrail ile Filistinli heyetler arasında yapılan dördüncü görüşmeler de başarısızlıkla sonuçlandı.
28 Nisan: Bir Filistinli vurularak öldürüldü.
29 Nisan: İsrail askerlerinin ateşinin durdurulması ve kilisede bulunanlara gıda yardımı yapılmasını isteyen Filistinli görüşmeci heyeti görüşmeleri askıya aldı.
30 Nisan: Kiliseden 26 kişi çıktı.
1 Mayıs: Kilisenin çevresinde şiddetli çatışmalar yaşandı ve kilisenin yanındaki binaların içinde iki yangın çıktığı belirtildi.
2 Mayıs: Kilisenin “Tanrı ile inananlara geri verilmesi” için bölgeye gelen Papa’nın özel görevlisi Kardinal Roger Etchegaray, İsrail Cumhurbaşkanı Moşe Katsav ve Yaser Arafat ile görüştü. On barış gönüllüsü kuşatmayı delerek kiliseye girmeyi başardı. Meydana gelen çatışmada Filistinli bir güvenlik görevlisi öldürüldü.
3 Mayıs: Dört Filistinli polis kiliseden çıktı ve teslim oldu.
4 Mayıs: Ortodoks paskalyası dolayısıyla Kudüs’teki Kıyame Kilisesi’nden “kutsal ateşi” getiren üç Papazın kiliseye girmelerine izin verildi. Askerler tarafından vurularak yaralanan bir Filistinli öldü.
5 Mayıs: Kilisedeki Filistinliler, halen içeride bulunan 123 kişinin isimlerinin bulunduğu bir listeyi Avrupalı bir görüşmeciye teslim ettiler.
6 Mayıs: Görüşmeciler, İsrail tarafından aranan 13 Filistinlinin İtalya’ya sürgüne gönderilmesini, diğer 26’sının uluslararası kontrol altında hapsedilmesi için Gazze’ye nakledilmesi ve diğer 84 kişinin de serbest bırakılmasını öngören plan çerçevesinde bir anlaşmaya varma girişiminde bulundular.
7 Mayıs: İtalya Dışişleri Bakanlığı, söz konusu 13 Filistinliyi istemediklerini açıkladı.
9 Mayıs: AB dönem başkanlığını yürüten İspanya, İsrail’in terörist olarak kabul ettiği 13 Filistinlinin akıbetiyle ilgili bir anlaşmaya varıldığını açıkladı. Anlaşma uyarınca, AB bu Filistinlileri kabul edecek ülkeler konusunda Pazartesi bir karara varıncaya kadar 13 Filistinlinin Kıbrıs Rum Kesimi’ne gideceği belirtildi.
10 Mayıs: Kilisedeki kuşatma kaldırıldı ve içeridekiler dışarı çıkmaya başladı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder