Franz von Papen: Alman devlet adamı, diplomat (d. 29 Ekim 1879). Kısa bir süre de olsa Almanya Şanşölyesi olan (bu göreve, 1 Haziran 1932’de Başkan Paul von Hindenburg tarafından getirilmiş (1) ve 17 Kasım 1932’ye kadar bu görevi sürdürmüştür) ve hatta daha sonra Hitler’in iktidara gelmesinde de önemli bir yere sahip olduğu ifadeedilen bu isim, Türk siyasal hayatı içerisinde de bir suikast girişimi hadisesinde yer almıştır.
Almanya’nın Ankara büyükelçisi olarak 26 Nisan 1939 tarihinde göreve başlayan von Papen, 24 Şubat 1942’de bir suikast girişimiyle karşılaşacaktır. Tarihe, “von Papen Olayı” olarak geçen bu girişim –girişimin istihbarat yönüyle de– ardında birçok soru işareti bırakmıştır.
Elbette ki, öncelikle şunu belirtmek lazımdır; dönemin şartları değerlendirildiğinde, II. Dünya Savaşı’na katılmayarak tarafsız kalan Türkiye’nin başkenti Ankara, o dönemde “17 milletten istihbaratçının savaştığı” bir kent haline gelmiştir (2). Bu durum da ifade edilen soru işaretlerini giriftleştirmiştir.
Von Papen, Türkiye’deki görevi süresince Türkiye’yi Almanya karşısında savaşa sokmamak için çalışmıştır. Bu süreçte, zikredilen 24 Şubat 1942’de bir suikast girişimiyle karşılaşmış ve bu girişimden sağ olarak kurtulmuştur. Bombanın erken patladığı ya da yanlışlıkla patladığı gibi görüşler bir yana, hadisenin dikkat çeken yönü, resmin diğer boyutunda görülmüştür. Zira suikastı gerçekleştirmeye çalışan kişinin bir Türk olduğu belirlenmiştir. Bu kişi Ömer Tokat isimli, 25 yaşında, Makedonya’daki Türk azınlıktan olan, iki yıl önce Yugoslavya’dan Türkiye’ye göç eden ve Türk vatandaşlığına geçmiş olan İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisidir (3). Daha sonra bu girişimde yer aldığı belirtilen/belirlenen Rus ajanları yakalanmış olsa da, suikastı gerçekleştirenin birTürk olması, bu girişime karışan isimlerin Rus olması, kullanılan bombanın Almanyapımı olması, silahın Belçika yapımı olması ve olayın da İtalyan Büyükelçiliğine yakın bir yerde gerçekleşmiş (4) olması bahsedilen girift durumu gözler önüne sermiştir.
Her ne kadar bu girişimin arkasında Sovyet gizli servisinin olduğu yönünde genel bir kanaat mevcut ise de, bu girişimin Hitler’in onayıyla Himmler tarafından düzenlenmiş olduğu yönünde (5) görüşler de mevcuttur.
Peki, bu gelişmelerin ardından neler olmuştur?
Von Papen, Ağustos 1944’de görevinden ayrılmış, Türkiye Almanya ile ilişkilerini kesmiştir. Nisan 1945’te ise von Papen, Müttefikler tarafından tutuklanmış ve savaş suçlusu olarak yargılanmıştır. Önce suçlu bulunmuş ve ardından ise serbest bırakılmıştır. Yeniden siyasete atılmaya çalışsa da başarılı olamamış ve 2 Mayıs 1969’ta yaşama veda etmiştir (6).
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder