Futbolun tarihçesi - Yazar: Erdoğan GÜL

Günümüz dünyasının en popüler kavramı olan futbol, kitleleri peşinden koşturan en önemli spor dalıdır. Yaş, cinsiyet, ırk ve din gibi kavramlara bakılmaksızın 7 den 70’e herkesin sevdiği buoyunun geçmişi de, bir o kadar eskiye dayanmaktadır.

Futbolun tam olarak nerede ve ne zaman ortaya çıktığı belirlenememiş durumdadır. Fakat arkeolojik bulgulardan elde edilen bilgiler ışığında, ayakla topa vurma oyunlarının tarihin köklü medeniyetlerinden birisi olan Sümerlere kadar uzandığı ortaya çıkmıştır. Yine bu bulgular ışığında, MÖ 2500’lü yıllarda Çin’de askerlerin bu oyunu kullandığı anlaşılmıştır. Çin’de askerler toprağa iki direk dikip topu bu direklerarasından geçirmeye uğraşmaktaydılar. Tabi askerler bu oyunu idman amacıyla kullanmıştır. Aynı zamanda eski Türklerin futbola çok benzer bir oyun olan tepük adlıoyunu oynadıkları Divan-ı Lügat’it Türk, Baybars Tarihi ve Hıtay-ı Name gibi oldukça ünlü ve tarihe ışık tutan eserlerde belirtilmiştir.

Futbolun Eski Mısır Medeniyetinde de oynandığı ortaya çıkmıştır. Bu medeniyete ait duvar resimlerinde yer alan top oynayan insan figürleri, bunun en açık göstergesi konumunda bulunur. Yunanlı ünlü şair Homeros’un oldukça ünlü bilinen “Odissea” adlı eserinde de topoynayan insanlardan bahsedilmiştir. MÖ 100 yıllarında Yunanlılar bu oyunu 15 er kişilikgruplar halinde ve belirli kurallar göre “Episkyres” adında oynamışlardır.

Bu tarihte oynanan futbola benzer oyunlar, ilkel biçimde oynanmıştır. Günümüzde oynanmakta olan modern futbolun temelini oluşturan ve Romalı askerler tarafından oynanan Harpastum adlı oyun ise, Episkyresten esinlenerek oynan bir oyundur. Modern futbolun temeli kabul edilen Harpastum’da amaç, topu kaparak el veya ayak vuruşlarıyla topu rakip alana göndermektir. Bu oyun savaş taktikleri kazanmak için oynanmıştır. Oyun, günümüzdeki saha diziliş anlayışını kendisinde barındırmıştır. Çünkü oyunda ileride hücum hattı, ortada destek birliği ve en geride de muhafızlar görev yapmıştır.

Eski tarihlerde birçok bölgede ve değişik şekillerde oynanan futbol, her nerede ve nasıl oynandıysa oynansın 12.yy da İngiltere’de modern anlamda oynanmaya başlanmış ve oldukça da sevilmiştir. Bu yıllarda sevilme o kadar ileri gitmiş ki, futbolun rekabeti kamu düzenini bozmaya başlayınca kral tarafından bütün ülkede futbolun oynanması yasaklanmıştır. Bu durum futbolun kötülenmesine yol açsa da İngilizlerin bu oyuna olan sevgisi ortadan kalkmamıştır. Daha sonra İngiliz soyluların İtalya’da oynanan ve tepmek, tekmelemek anlamına gelen Giyoca Del Calcio’yu ülkede yaymak istemeleri futbola olan ilgiyi daha da artırmıştır. İtalya’da oynanan bu oyun da günümüz futboluna çok benzemektedir.

Ülkede yasaklanma getirilen futbol, İngiltere’de 1583 yılında tekrar oynanmaya başlanmış ve bu sefer oyuna basit kurallar eklenmiştir. Sertlik önleyici kurallar ve hakem seçimi bu kuralların en temelleridir. Faul sistemi, o zaman futbola getirilmeye başlanmıştır. Bu kurallar 1862 yılında çok daha genişletilmiş ve takımların 11 kişi ile sahaya çıkacağı, ofsayt kuralı ve elle oynamanın yasaklanması yeni kurallar arasına girmiştir. 1857’de ise, ilk futbol kulübü kurulmuş ve bu kulüp “Sheffield Club” adında faaliyetlere başlamıştır. 1963 tarihinde ise İngiliz Futbol Birliği kurulmuş ve modern futbolun meyveleri atılmıştır. FA, futbolda kurulan dünyanın ilk milli federasyonu olma özelliğini taşımaktadır.

Getirilen Yenilikler

*1871 yılında kalecinin topu elle tutması kuralı getirilmiştir.

*1873 yılında korner atışları kullanılmaya başlanmıştır.

*1875 yılında topa kafa ile vurma serbestliği getirilmiştir.

*1888 yılında İngiliz Profesyonel Futbol Ligi başlamıştır.

Futbolun artık profesyonel bir lige kavuşması, bu oyunun Avrupa’ya hızla yayılmasına yol açmıştır. Futbolda Uluslar arası anlamda oynanan müsabakaların artışı, 1904 yılında FİFA’nın kurulmasıyla neden olmuştur. Dünyada oldukça sevilen Dünya Kupası, ilk olarak FİFA tarafından Uruguay’da 1930 tarihinde uygulanmıştır.

Kitleleri peşinden koşturma özelliği olan futbol, dünyada oldukça fazla sevilmekte ve oynanmakta. Ortaya çıkış tarihi ve yeri tam olarak bilinmese de, bulgular bizi MÖ’ye götürmekte ve profesyonel anlamda da İngiltere’ye çıkarmaktadır.