Noel Baba diye bilinen Demreli Aziz Nikolas, Patara'da 260 veya 270 yılında doğdu. Bir tüccarın oğluydu. Babasının ölümünden sonra bıraktığı mirası fakirlere yardım etmek için kullandı. İyilikleriyle kısa sürede tanındı. Bu yüzden herkesin saygı duyduğu bir insan haline geldi. Seyahatler yaparak insanları Hristiyanlığa davet etti. Bu gezileri Aziz Nikolas'ın ününü her tarafa yaydı. Noel Baba'nın hikâyesini ve yılbaşı geleneğini Doç. Dr. Mustafa Daş bir makalesinde teferruatlı olarak anlatır.
Denizcilerin koruyucu azizi
Aziz Nikolas'ın ününün yayılması ve tek Tanrı inancı Roma İmparatoru Diocletianus'u rahatsız etti. Roma İmparatorluğu'nda hâlâ putperestlik ve çok Tanrılı olma inancı kuvvetliydi. İmparator, Noel Baba'yı tutuklatıp zindana attırdı. Aziz Nikolas zindanda kaldığı süre içinde hapiste kalan diğer mahkûmlara da yardımcı oldu. Demreliler de Noel Baba'nın tutuklanmasına karşı çıktılar. Halkın tepkisi üzerine Aziz Nikolas serbest bırakıldı. Aziz Nikolas, kendisiyle birlikte diğer mahkûmları da kurtardı. Mahkûmlar özgürlüklerine kavuşunca, Aziz Nikolas'ı mahkûmların koruyucusu olarak kabul ettiler.
Aziz Nikolas, fırtınada zor durumda kalan bir gemiyi batmaktan kurtarınca ruhban olmamasına karşın Denizcilerin Koruyucu Azizi, yani "Saint Nikolas" olarak ilan edildi. Demre'ye yerleşmesini müteakiben, Kilise Aziz Nikolas'ı piskopos yaptı. Böylece Hristiyan âleminde önemli bir şahsiyet durumuna geldi. Hristiyanlık inancıyla ilgili en önemli düzenlemelerin yapıldığı 325 yılındaki İznik Konsiline katıldığı tahmin ediliyor. Aziz Nikolas'ın 340'lı yıllarda öldüğü düşünülmesine rağmen tam ölüm yılı bilinmiyor. Ancak öldüğü gün 6 Aralık kabul ediliyor. Aziz Nikolas'ın öldükten sonra da rağmen ünü yayılmaya devam etti.
Kemiklerini İtalya'ya götürdüler
Hristiyanlar, kendi şehirlerine koruyucu bir aziz seçerlerdi. Ancak bu azizlerin çoğu Hristiyanlığın ilk yıllarında faaliyet gösteren din adamlarıydı ve Doğu'da vefat etmişlerdi. Bu yüzden mezarları Müslümanlar'ın hakim oldukları topraklardaydı. Batılı Hristiyanlar şehirlerinin koruyucusu olarak seçtikleri azizlerin mezarlarını açarak gizlice kemiklerini çıkarıp, ülkelerine kaçırdılar. Bu faaliyetleri sırasında Müslümanlar'a yakalanmamak için kemikleri genelde domuz etlerinin altına saklarlardı.
Aziz Nikolas da ölümünden sonra mezarında rahat bırakılmadı. 11. yüzyılda İtalya'dan gelen Latinler, Noel Baba'nın mezarını açarak kemiklerini İtalya'ya götürdüler ve Bari'de yaptırılan bir kiliseye yerleştirdiler. Dünyanın her köşesinden kiliseye gelen ziyaretçiler Aziz Nikolas'la ilgili efsaneleri kendi ülkelerine taşımaya başladılar. Birçok Hristiyan hacı olmak için Bari'deki San Nikola Basilicası'nı ziyaret etti.
Efsane Amerika'dan dünyaya yayıldı
Almanya başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde 6 Aralık, "Saint Nikolas" hayırseverlik ve armağan verme günü olarak kutlanmaya başladı. Aziz Nikolas'ın efsaneleri ve ismi zamanla ülkelere göre yeniden uyarlandı. Evlere bacadan girerek hediyeleri kimi yerde çoraplara, kimi yerde de çocukların tahta ayakkabılarına bıraktığına inanıldı. Sonunda 17. asırda Hollandalılar'da Sinterklaus'a dönüşen Aziz Nikolas efsaneleri, göçmenler tarafından Amerika'ya taşındı.
Bir müddet sonra Amerika'da Aziz Nikolas'ın efsanevi hayatıyla, Kuzey Avrupa ülkelerinin Hristiyanlık öncesi dönemlerine ait mitolojik kahramanı birleştirilerek, Noel Baba figürü doğdu.
Reklam kahramanı
Noel Baba 1900'lı yıllarda reklâm dünyasının aranan sevimli kahramanıydı. Özellikle Coca-Cola firmasının reklâmlarında boy gösterdi. Coca-Cola firması için çalışan bir ressam Noel Baba'ya bugünkü görünümünü kazandırdı. Böylece Noel Baba tüketim toplumuna hitap eden ticari bir unsur hâline geldi. Meşrubat firması amacına ulaşıp, reklamla satışlarını katladı ama Noel Baba da şöhreti yakaladı.
KUTU
Yılbaşı çamı putperestlikten kalma bir gelenektir
Noel şenlikleri sırasında ışık ve süslerle donatılan çam ağacı yılbaşının en önemli simgesidir. Çam gibi yaprak dökmeyen ağaçları ölümsüz yaşamın simgesi olarak kullanma geleneği, antik çağ uygarlıklarına kadar gider. Avrupalı putperestler arasında da ağaca tapınma yaygın bir inançtı. Putperest inançlar Hristiyanlığı benimsemelerinden sonra değişik formlar şeklinde yaşamaya devam etti.
İskandinavyalılar arasında, şeytanı korkutup kaçırmak ve Noel zamanında kuşlar için sığınak olması amacıyla ev ve ambarlarını, yılbaşında, ağaçlarla donatma geleneği vardı. Almanya'da kış ortasına rastlayan tatillerde, evin girişine veya içine bir yeni yıl ağacı konuyordu. Doğanın bize sunduğu zenginlikler; ışık, meyveler, sebzeler, orman ve deniz ürünlerinin sembollerini Noel ağacı bir araya getiriyordu.
11. yüzyılda, Noel yortusu arifesinde halkın tahayyülündeki Cennet'in gizemleri çeşitli sahnelerle canlandırılırdı. Kırmızı elmalarla donanmış Çam ağacı cennet ağacını sembolize ederdi. 11. yüzyıl boyunca Hristiyanlar, Hazreti Havva ve Hazreti Adem için bayram günü olan 24 Aralık'ta evlerine, Cennet'teki ağacı temsilen çam ağacı yerleştirmeye başladılar.
Bugünküne benzeyen Noel ağacı ilk önce 1521'de Almanya'nın Schwarzwald, yani Karaorman bölgesinde görüldü. Ağaçta ışıklandırma yoktu. Üzerine ayinde kutsanmış ekmeği simgeleyen ince, hamursuz ekmek parçaları asarlardı. Ekmek parçalarının yerini daha sonra değişik biçimlerdeki çörekler aldı. Ayrıca bazı yerlerde Hazreti İsa'yı simgeleyen mumlar eklendi.
Prenses Helen de Mecklembourg'un 1837'de Orleans Dükü'yle evlenmesini müteakiben, prenses Noel ağacını Paris'e getirdi. Böylece Noel ağacı Fransa'ya da geldi.
18. yüzyılda, Almanya, Fransa ve Avusturya'da bir çamı Noel ağacı olarak süsleyip bezeme âdeti iyice yerleşmişti. Göçmen Almanlar tarafından Kuzey Amerika'da tanıtılan Noel ağacı, 19. yüzyılda ise Amerika Kıtası'nda moda oldu.
Noel Baba'nın resmi
1863'de karikatürist-yazar Thomas Nast, Santa Claus'u kırmızı yanaklı ve göbekli olarak çizdi ve Santa Claus, uzun süre Harper Weekly Dergisi'nin sevimli ve yardımsever kahramanı oldu.
Noel Baba efsanesi
Thomas Nast, Noel Baba karakterini çizmesinin yanısıra bir de efsane meydana getirdi. Norveçli mitolojik Tanrı Vodan'a ait hikâyeler Noel Baba'ya mal edildi. Efsaneye göre, Kuzey Kutbu'nda yaşayan Noel Baba, hediyeleri çocuklara geyiklerin çektiği kızakla dağıtırdı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder