Tarihte birçok defa papalık bölünmüş, üç papanın ortaya çıktığı ve kilisenin itibarının yerlerde süründüğü dönemler olmuştu
Hıristiyanlık Hz. İsa tarafından tebliğ edilmiş ama yayılması 12 havarisi eliyle olmuştu. Hıristiyanlar, Romalılar'ın baskısı yüzünden gizlice ibadet edip, bulundukları yerlerde gizlice teşkilatlandılar. Romalılar imparatorluk zayıflayınca 313'te Milano Fermanı'nı yayınlayarak Hıristiyanlar'a inanç serbestliği tanıdılar. İmparator Theodosius'un iktidarı sırasında 391'de Hıristiyanlık Roma İmparatorluğu'nun resmî dini oldu. Dört yıl sonra imparatorluk ikiye bölününce kilise de iki tane oldu.
Roma kilisesini benimseyenler, Yunanca'da evrensel anlamına gelen "Katolikos" terimini mezheplerine uygun gördüler. Yunanca'da baba manasına gelen papa terimi de Roma piskoposunu isimlendirmek için kullanıldı. Batı Roma'nın 476'da yıkılması, Roma Kilisesi'ni serbest kıldı ve papalar, devlet otoritesi olmadan hareket ettiler.
İlk papa
Hıristiyan inancında ilk papa havarilerden Petrus'tu. Hıristiyanlar, Petrus'tan sonra gelen papaları bir bakıma onun halefi saydıklarından, Katolikler papaları da tıpkı onun gibi günahsız ve din adına konuşmaya tam yetkili olarak düşünürler. Katolikler, papayı Allah'ın yeryüzündeki temsilcisi olarak görürler.
Kardinallikten papalığa yükselen bir kişi, Katolik inancında artık sıradan bir insan değil Allah'ın insanları düzeltmek için yolladığı uhrevî bir kişiliktir. Ancak Hıristiyanlık tarihinde papalık seçimi günümüzde olduğu gibi rahat geçmez, bazen aynı anda iki bazen de üç papa ortaya çıkardı. Antipapa adı verilen bu papalar ile Hıristiyan âlemi büyük kargaşaların içine sürüklenmiştir.
İlk antipapalar genellikle inanç teoriğindeki farklılıklar yüzünden ortaya çıkarlarken, sonraki yıllarda hadise daha siyasi bir zemine kaydı. Papalar krallara taç giydirirlerken, durum tersine dönmüş ve krallar kendi düşüncelerine uygun kişiyi papa ilan etmeye başlamıştı.
Bölünen Avrupa
1378'de yapılan papa seçimi Avrupa'yı tam anlamıyla ikiye böldü. Kardinaller heyetinde İtalyan üyelerin artması üzerine Roma'dan ayrılan Fransız kökenli kardinaller, kendilerine Cenevizli Robert'i VII. Clemens adıyla papa seçtiler. Roma'daki asıl heyet ise VI. Urbanus'u papa seçmişti. Fransa, Savoy Kontluğu, İspanyol Krallıklar, İskoçya, Napoli, Portekiz antipapa olan Clemens'e destek verirlerken diğer devletler Urbanus'u desteklediler. Büyük Batı bölünmesi olarak bilinen bu süreç yıllarca sürdü. Urbanus ölünce yerine IX. Bonifacius geçerken diğer tarafta da Clemens'ten sonra XIII. Benedictus antipapa oldu.
1406'da kardinallerin seçimi ise 80 yaşındaki Venedikli XII. Gregorius'tu. (Gregory.) Yeni papa bölünmeyi bitirmek için faaliyete geçti. Fakat ne yazık ki işler beklediği gibi gitmedi. İlk olarak kendisinin Antipapa Benedictus ile nerede buluşması gerektiği mesele oldu. Müzakereler Benedictus'un istifa etme gibi bir niyeti olmadığının aşikâr olmasına rağmen devam etti. 1408'de iki hadise ortaya çıktı. Kral Ladislas bir kere daha Roma'nın hakimi oldu. ve Papa Gregorius da ikisinin yeğeni olduğu dört yeni kardinal tayin etti. Ancak daha önce Avignon meclisindeki sayıyı aynı tutacağına söylemişti. Bu yüzden sözünü ihlal etmişti. Bu durum üzerine yedi kardinal papayı terk edip, Antipapa Benedictus ile ilişki kurudular.
Üç papa
1408'de Paris Üniversitesi Benedictus'a karşı olduğunu beyan etti. XII. Gregorius'a da Fransa'nın desteği yoktu. Hem papa hem de antipapa kardinaller konseyinin çoğunluğu tarafından 1409 Mart'ında Piza'daki konsile çağrıldılar ancak ikisi de katılmadı. Konsey 5 Haziran'da iki papayı da azletti. Üç hafta sonra ayrılıktan rahatsız olan kardinaller bir Fransisken rahibi olan V. Alexander'ı papa olarak seçti.
Gregorius da kendi konsilini toplamıştı. Yanında fazla kardinal yoktu ama Kral Ladislas ve Kral Rupert gibi siyasilerin desteğinin avantajı vardı. Ancak Napoli kralı güvenilebilecek bir kimse değildi. Yeni Papa Alexander aniden ölünce Piza konsili da XXIII. Ioannes'i (John) papa olarak seçti. Kral Ladislas Antipapa Ioannes ile antlaşma yapınca, Gregorius Napoli'den Rimini'ye kaçtı.
Bu arada Benedictus papaymış gibi varlığını sürdürmeye devam etti. Her ne kadar Fransa terk etse de birkaç ülke onu desteklemekteydi. Üç papa görüntüsü Hıristiyanlığın kaldıramayacağı kadar fazlaydı ve Constance'da bu hizbi bitirmek için bir konsil toplantıya çağrıldı. 1414-1417 yılları arasında toplanan konsil bir sonuca ulaştı. Papa Gregorius istifa etti. Benedictus makamını bırakmasa da İspanya'ya çekildi, Ioannes ise azledildi.
Kilisenin, düştüğü bu durum bütün Avrupa nezdinde bir skandaldı. Fakat Constance Konsili'nde 1417'de Martinus'un seçilmesiyle hizipleşme sona ermişti.
Papalık
Katolikler'e göre Papalık, Hazreti İsa ile Havari Petrus (Peter/Pietro) arasındaki şahsî bir konuşma ile başladı. Hazreti İsa'nın peygamberliği sırasında öne çıkan Petrus, Hz. İsa'nın ardından lider oldu. Petrus'un yerine geçenler de havarinin halefi odular.
Kilise kendini Havari Petrus'un öldüğü yer olan Roma'da merkezileştirmeye çalıştı. Böylece Roma piskoposu ön plana çıktı. Roma İmparatorluğu Batı ve Doğu olarak, Hıristiyanlık diniyle birlikte bölününce papa, bütün kilise üzerindeki liderlik iddiasında bulundu. Batı Roma İmparatoru, Papa I. Leo'nun (440-461) imparatorluğun bütün piskoposlarının üzerinde olduğunu belirledi. Fakat bu statü hemen elde edilemedi. Papalığın itibarını yükselten I. Gregorius'a (590-604) kadar papalık bu statüyü elde etmek için büyük bir mücadele verdi.
İlk antipapa
Kimlerin antipapa olup olmadığı hâlâ tartışılır. Kimileri Natalius'u ilk antipapa olarak gösterir. Ancak genellikle tarihte bilinen ilk antipapa İppolitus (Hippolytus) olarak kabul edilir. İppolitus, döneminde Hıristiyanlar Roma baskısı altındaydı. İppolitus, baskı altındaki Hıristiyanlar'ın seçtiği papaları kabul etmemiş ve Tanrı'nın üç görünüme sahip olmadığını üç ayrı Tanrı'nın olduğunu iddia etmişti. Ancak Romalılar tarafından öldürülmüş ve daha sonra aziz olarak kabul edilmiştir.
Son antipapa
Tarihte bilinen son antipapa Savoylu Amedius veya V. Felix adıyla bilinir. Savoy'u bir kontluktan dukalığa yükselten Amedius, reform yanlısı Basel Konsili tarafından Papa IV. Eugenius'a karşı 1439'da papa seçildi. 1449'a kadar papalık iddiasında bulunan Felix, bu tarihte papalık iddiasından vazgeçerek sadece kardinal olduğunu kabul etti. Bundan sonra münferit şahıslar olsa da bir daha Roma kilisesinin seçimine karşı çıkan bir antipapaya rastlanmadı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder